Obrót nieruchomościami rolnymi w świetle traktatowej swobody przepływu kapitału

Zasady obrotu nieruchomościami rolnymi wpływają na funkcjonowanie całego sektora rolnego. Nieruchomości rolne stanowią bowiem podstawę prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie oraz wszechstronnego, nie tylko ekonomicznego, rozwoju obszarów wiejskich. Zakres oddziaływania regulacji dotyczących obrotu nieruchomościami rolnymi jest jednak znacznie szerszy – obejmuje zarówno społeczeństwo jak i przyrodę. Wynika to z charakteru nieruchomości rolnych, które są dobrem szczególnym – są niepomnażalne, zdegradowane odnawiają się bardzo powoli, stanowią środowisko życia dla wielu organizmów. Gleba będąca głównym elementem ekosystemów lądowych, nie bez powodu nazywana jest „fabryką życia”. Bez niej, przynajmniej na obecnym etapie rozwoju naukowego, nie byłaby możliwa produkcja żywności na skalę niezbędną do zapewnienia światowego bezpieczeństwa żywnościowego. Nieruchomości rolne to zatem zasób, z którego czerpią wszyscy. Rolnictwo zaś można określić jako „dostarczyciela dóbr publicznych” o charakterze niekomercyjnym. Wśród nich, obok wspomnianego już bezpieczeństwa żywnościowego, jest także utrzymanie bioróżnorodności, podtrzymywanie i wzbogacanie tradycji kulturalnej oraz tożsamości wsi i regionów, a także spójności i żywotności obszarów wiejskich. Z tych względów nieruchomości rolne zasługują na ochronę, a zadaniem ustawodawcy jest takie kształtowanie regulacji prawnych, aby zapewnić ich racjonalne użytkowanie.

Jak zauważyła w recenzji wydawniczej prof. dr hab. Elżbieta Tomkiewicz:
„Problematyka prawna obrotu nieruchomościami rolnymi w świetle traktatowej swobody przepływu kapitału jest niezwykle doniosła, zarówno z punktu widzenia teorii, jak i praktyki stosowania prawa. Przyjęte w drodze regulacji krajowych zasady obrotu nieruchomościami rolnymi w państwach członkowskich UE mają bowiem niezwykle istotny wpływ na funkcjonowanie sektora rolnego w jego różnych aspektach, zarówno w aspekcie ekonomicznym i społecznym, jak również w wymiarze środowiskowym”.

W prezentowanej monografii rozważania koncentrują się wokół kluczowych z punktu widzenia badanej problematyki zasad traktatowych, a mianowicie zasady swobody przepływu kapitału i swobody przedsiębiorczości. Naświetlono także wybrane prawa podstawowe i zasady ogólne, które mają zastosowanie do obrotu nieruchomościami rolnymi. Z punktu widzenia badanej problematyki szczególnie wartościowe są rozważania dotyczące dopuszczalnych ograniczeń w obrocie nieruchomościami rolnymi przewidzianych przez prawodawstwa krajowe. Jak wynika z przeprowadzonych rozważań Trybunał Sprawiedliwości UE w zdecydowanej większości przywołanych w pracy orzeczeń nie uznał przepisów krajowych wprowadzających ograniczenia w obrocie nieruchomościami rolnymi za zgodne z przepisami prawa unijnego. W wielu rozpoznawanych sprawach Trybunał dochodził do wniosku, że w konkretnych realiach społeczno-gospodarczych cele leżące u podstaw wprowadzonych ograniczeń krajowych są uzasadnione nadrzędnymi wymogami interesu ogólnego, spójnymi z celami wspólnej polityki rolnej. Jednakże uznawał je za niedopuszczalne, jeśli nie odpowiadały traktatowej zasadzie proporcjonalności lub – rzadziej – zasadzie niedyskryminowania.

Autor: Beata Włodarczyk
Recenzja: prof. dr hab. Elżbieta Tomkiewicz
Seria:Basic Research
Rok wydania: 2021
e-ISBN: 978-83-66300-34-7 (ebook)
DOI: 10.5281/zenodo.4702754
Ilość stron: 100
Format: ebook: pdf