1 maja b.r. w Instytucie Nauk Prawnych PAN rozpoczęła się realizacja projektu Finding Agreement in Return (FAiR), finansowanego ze środków programu HORYZONT EUROPA w konkursie HORIZON-CL2-2022-TRANSFORMATIONS-01. Wartość projektu to 3 024 250 € (w tym 204 586,25 € dla INP PAN). Instytut jest partnerem konsorcjum, koordynowanego przez Erasmus Universiteit Rotterdam (Holandia), w skład którego wchodzą także: Universitat fur Weiterbildung Krems (Austria), Universita Degli Studi Di Milano (Włochy), Foundation for Access to Rights (Bułgaria), Koç University (Turcja), Samuel Hall East Africa Limited (Kenia), International Centre for Migration Policy Development (organizacja międzynarodowa z siedzibą w Wiedniu, Austria), Migration Policy Group (Belgia) i Platform for International Cooperation on Undocumented Migrants (Belgia).
Kierownikiem projektu jest dr hab. Witold Klaus, prof. INP PAN, kierownik Zakładu Kryminologii oraz kierownik Centrum Badań nad Prawem Migracyjnym. Witold Klaus – kryminolog i badacz migracji; doktor habilitowany nauk prawnych, profesor w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk oraz współpracownik Ośrodka Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego, członek zarządu Stowarzyszenia Interwencji Prawnej (w latach 2005-2019 prezes), członek Komitetu Badań nad Migracjami PAN (kadencja 2019-2022) oraz Komitetu Nauk Prawnych PAN (kadencja 2020-2023), redaktor naczelny „Archiwum Kryminologii”, stypendysta Max Planck Society, British Academy oraz rządu USA, absolwent Szkoły Praw Człowieka Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka oraz Podyplomowego Studium Ewaluacji Programów Społecznych prowadzonego przez Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, autor prac z zakresu kryminologii, wiktymologii, praw człowieka, migracji i uchodźstwa.
Projekt ma wzmocnić zarządzanie migracją powrotną UE poprzez opracowanie efektywnych mechanizmów legalizacji i alternatyw dla powrotu, dla tzw. nielegalnych migrantów, którzy żyją obecnie w Europie de facto w stanie zawieszenia, co wiąże się ze znacznymi kosztami ekonomicznymi i ludzkimi. Według rejestrów mniej niż 20% wszystkich obywateli spoza Europy otrzymujących nakaz wyjazdu, dobrowolnie powraca do kraju trzeciego lub jest deportowanych. Ci, którzy nie wracają, mają jednak ograniczone możliwości uregulowania pobytu, ponieważ państwa obawiają się, że legalizacja przyciąga nielegalną migrację i nie uzyskają poparcia wyborców. Członkowie interdyscyplinarnego konsorcjum skoncentrują się na pięciu krajach spoza UE (Gruzja, Irak, Niger, Nigeria, Turcja) i pięciu państwach UE+ (Niemcy, Włochy, Norwegia, Polska, Szwajcaria), opracowując modele ekonometryczne mające na celu zmniejszenie błędu pomiaru danych zwrotnych Eurostatu, poprawę efektywności wskaźnika polityki w zakresie powrotów imigrantów (MIREX). Ponadto zespół przeprowadzi szerokie badanie ankietowe opinii publicznej w dziesięciu państwach UE+ w przedmiocie poparcia dla rozwiązań alternatywnych wobec polityki w zakresie powrotów. W efekcie realizacji FAiR zostaną opracowane wytyczne dotyczące monitorowania przymusowych powrotów pod kątem przestrzegania praw człowieka oraz gra negocjacyjna, która pomoże podmiotom prawa międzynarodowego osiągnąć porozumienie w sprawie powrotu i readmisji. Efekty te korespondują z zapisami Światowego Paktu w sprawie Migracji.
Polski zespół będzie odpowiedzialny za badania nad przestrzeganiem praw człowieka w procedurach powrotowych – zarówno prowadzonych w państwach europejskich przed deportacją, jak również w po odesłaniu danej osoby do kraju pochodzenia.
Więcej informacji o projekcie możecie Państwo znaleźć w systemie CORDIS.