Demokracja walcząca: przyjaciel czy wróg demokracji w Europie? Ponowne przemyślenie stuletniej koncepcji

Cel projektu

Celem projektu jest próba redefinicji 100-letniej koncepcji „demokracji walczącej”, z uwzględnieniem najbardziej współczesnych i problematycznych aspektów ochrony systemów demokratycznych przed ich wrogami.

Projekt ma trzy główne cele naukowe:
(1) przeprowadzenie dokładnej taksonomii różnych form i wariantów doktryny „demokracji obronnej” w Europie, po dekadach usytuowania i stosowania ich w europejskim konstytucjonalizmie po II wojnie światowej. Podział ten będzie uwzględniał wiele czynników, w tym m.in. kryterium rodzaju ograniczanych praw i wolności, rodzaju zagrożeń, wobec których wymagana jest reakcja prawna, rodzaju uzasadnień stosowanych dla wprowadzenia określonych środków „demokracji obronnej”;
(2) zaproponowanie zestawu kryteriów, za pomocą których można ocenić sukcesy i porażki różnych rodzajów europejskich instrumentów „demokracji obronnej”, dzięki czemu możliwe będzie określenie, które ze stosowanych dotychczas rozwiązań okazały się właściwe;
(3) dokonanie refleksji nad alternatywami, substytutami i uzupełnieniami tradycyjnych instrumentów „demokracji obronnej” w kontekście czasu głębokich przemian społeczno-politycznych, w tym zagrożeń ze strony sił populistycznych.

Badania

W badaniach planuje się wykazać, w jaki sposób instrumenty „demokracji obronnej” mogą i powinny być dziś formułowane i stosowane i w jaki sposób należy dopasować je do obecnej rzeczywistości polityczno-społecznej państw Europy, z uwzględnieniem elementów prawnoporównawczych, dotyczących innych państw świata, w tym przede wszystkim Stanów Zjednoczonych.

Znaczenie badań dla tworzenia i stosowania prawa

Nowatorski charakter badań prowadzonych w ramach projektu opiera się na próbie zaproponowania zupełnie nowych, innowacyjnych instrumentów „demokracji obronnej”, komplementarnych lub zupełnie alternatywnych wobec tych tradycyjnych i od dawna istniejących. Projekt ma na celu wskazanie uzasadnienia dla zmian w wyznaczaniu granic między tym, co dotychczas było akceptowane jako środki „demokracji obronnej”, a tym, co wykracza poza paradygmat dotychczas chroniący demokrację, nakreślony przez krajowych ustawodawców, sądy krajowe i międzynarodowe oraz innych aktorów zaangażowanych w implementację działań z obszaru „demokracji obronnej”. Kolejnym innowacyjnym elementem projektu jest skupienie się na nowych zagrożeniach dla demokracji i potrzebie sformułowania wobec nich właściwej i skutecznej, a przy tym zgodnej z międzynarodowymi standardami ochrony praw człowieka, odpowiedzi prawnej.