Celem działania naukowego było przeprowadzenie pilotażowego badania akt spraw karnych osób prawomocnie skazanych za przestępstwo popełnione po przekroczeniu 60 roku życia. Badanie objęło opracowanie sylwetek sprawców 60+ oraz analizę popełnionych przez nich czynów – sposobów i okoliczności ich popełnienia oraz reakcji formalnej wymiaru sprawiedliwości, a zatem rodzaju orzeczonej kary. Badanie pilotażowe zostało przeprowadzone w wybranych okręgach sądowych: warszawskim praskim, łomżyńskim, przemyskim i wrocławskim na próbie 353 spraw.
Przeprowadzone badanie pokazało, że sprawcy po 60 roku życia to głównie mężczyźni. Najbardziej aktywni byli najmłodsi z najstarszych. Aktywność przestępcza w tej grupie spadała wraz z wiekiem i zanikała w okolicach 90 roku życia, co można tłumaczyć wygasaniem życia, jak i wygasaniem przestępczości. Ponad połowa badanych pozostawała w związku małżeńskim, co piąty był wdowcem. Dochód badanych był stosunkowo niski: w przypadku blisko połowy nie przekraczał 1,5 tys. zł. Rzadko kiedy był on wyższy niż trzy tysiące. Źródłem dochodu najczęściej była emerytura. Wykształcenie badanych było głównie średnie i niepełne średnie – u blisko 30% badanych, a u niewielu mniej podstawowe i zawodowe. Wykształcenie wyższe pojawiało się najrzadziej, mogło się nim pochwalić 13% badanych. Istotne wydają się także problemy, z jakimi zmagali się sprawcy po 60 roku życia. Najczęściej było to nadużywanie alkoholu (co piąty), lub uzależnienie od niego (co dziesiąty).
Badanie umożliwiło przyjrzenie się przestępczości osób starszych – zarówno w aktualnej sprawie, jak i we wcześniejszych okresach ich życia (o ile dane nie uległy usunięciu z KRK w wyniku zatarcia skazania). Z danych, które udało się zgromadzić (z oficjalnych rejestrów KRK, policyjnego KSIP, od sprawcy i od osób z jego najbliższego otoczenia) wynika, że niemal co czwarty badany był wcześniej karany, a karalność ta zwykle miała miejsce jeden lub dwa razy, choć zdarzali się i tacy, który byli karani wielokrotnie (nawet ponad 10 razy). Powodem wcześniejszej karalności było zwykle popełnienie przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji (najczęściej prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego – art. 178a k.k.). Zdecydowanie rzadziej zdarzały się przestępstwa popełnione przeciwko rodzinie i opiece, a sporadycznie, np. przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu czy czci i nietykalności.
Analiza przestępczości osób 60+ pozwala zauważyć, że różni się ona znacznie od przestępczości ogółem. Ponad 30% badanych osób starszych dopuściło się przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, ale niemal 60% czynów z tej grupy stanowiły przestępstwa prowadzenia pojazdu „pod wpływem” (art. 178a k.k.). Kolejną liczną kategorią była przestępczość przeciwko mieniu (niemal 20%). Co dziesiąty sprawca dopuścił się przestępstwa przemocy domowej (art. 207 k.k.). Sprawcy działali zwykle w miejscu swojego zamieszkania lub w pobliskiej okolicy. Dużą rolę w ich przestępczości odgrywał alkohol. W przypadku niektórych przestępstw (jak z art. 178a k.k.) stanowił on znamię czynu zabronionego, w innych, jak choćby przemocy domowej czy naruszenia nietykalności cielesnej funkcjonariusza, był okolicznością jego popełnienia.
Wiele przestępstw zostało popełnionych nieumyślnie, zazwyczaj z nieostrożności („nie zauważyłem”, „już oczy nie te”). Choć nie brakowało także i tych popełnianych z pobudek ekonomicznych, co bez wątpienia związane było z sytuacją finansową badanych. Ich stosunkowo niskie dochody w większości były przeznaczane na leki, konsultacje lekarskie czy rehabilitacje.
Wstępne wyniki badań zostały opracowane w formie artykułu i złożone do publikacji pokonferencyjnej III Ogólnopolskiego Forum Młodych Kryminologów. Trwają także prace nad rozdziałem pt. „Criminality among older people. Analysing patterns of offending in Poland”, będącym częścią monografii pt. “Older Offenders of Violence and Abuse” pod red. Hanny Bows, która zostanie wydana w wydawnictwie Emerald.