I Kongres Kryminologiczny odbył się w dniach 25-26 września 2019 r. w Pałacu Staszica w Warszawie. Organizatorem wydarzenia było Polskie Towarzystwo Kryminologiczne im. profesora Stanisława Batawii wraz z Zakładem Kryminologii Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk (INP PAN). Wydarzenie zostało objęte honorowym patronatem Rzecznika Praw Obywatelskich, dr. hab. Adama Bodnara. I Kongres Kryminologiczny zgromadził osoby reprezentujące ośrodki naukowe zajmujące się tematyką kryminologiczną w całej Polsce (m.in. w Białymstoku, Gdańsku, Katowicach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Olsztynie, Poznaniu, Toruniu, Warszawie i we Wrocławiu) oraz za granicą (w Finlandii, Hiszpanii i Wielkiej Brytanii). W wydarzeniu uczestniczyły też osoby zainteresowane tematyką kryminologiczną z racji wykonywanego zawodu (m.in. przedstawiciele adwokatury, pracownicy Biura Rzecznika Praw Obywatelskich oraz osoby reprezentujące organizacje pozarządowe). Łącznie 180 osób wzięło udział czynny i bierny w Kongresie. Więcej niż co czwarta osoba uczestnicząca w Kongresie to student lub studentka. Udział tej grupy sięgnął 27 %. Nieco mniejsze, ale podobne udziały wśród uczestników Kongresu miały też osoby z tytułem magistra i stopniem doktora (odpowiednio 25 % i 26 %).
Program Kongresu obejmował trzy wystąpienia plenarne. Wykład otwierający I Kongres Kryminologiczny został wygłoszony przez dr. hab. Witolda Klausa, prof. INP PAN, kierownika Zakładu Kryminologii INP PAN. Przedmiotem wystąpienia było zjawisko wykluczenia społecznego (wystąpienie pt. Inni, obcy, nieprzynależni, źli – kryminalizacja jako sposób na wykluczanie ze społeczności). Kolejny wykład plenarny, otwierający drugi dzień Kongresu, wygłosiła dr hab. Barbara Namysłowska-Gabrysiak z Uniwersytetu Warszawskiego. W wystąpieniu pt. Handel ludźmi – zagadnienia kryminologiczne przedstawiła wybrane zagadnienia kryminologiczne związane ze zjawiskiem współczesnego niewolnictwa. Zwieńczeniem obrad w ramach I Kongresu Kryminologicznego był wykład pt. Kryminologia jako futurologia wygłoszony przez prof. dr. hab. Krzysztofa Krajewskiego z Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Podczas dwudniowego Kongresu zostało wygłoszonych łącznie 79 referatów podczas 19 paneli odbywających się równolegle w ramach dwóch sesji panelowych w pierwszym dniu Kongresu i dwóch sesji panelowych w drugim dniu wydarzenia. Wynikami swoich badań, refleksjami metodologicznymi oraz rozważaniami teoretycznymi dzieliły się nie tylko osoby z długoletnim doświadczeniem naukowym i badawczym, ale również licznie zgromadzeni podczas Kongresu studenci i studentki, absolwenci i absolwentki studiów magisterskich oraz osoby prowadzące badania na potrzeby przygotowywanych rozpraw doktorskich. Wśród osób wygłaszających referaty najwięcej było osób ze stopniem doktora (38 osób), następnie z tytułem zawodowym magistra (27), stopniem doktora habilitowanego (12) oraz cztery osoby z tytułem profesora zwyczajnego. W trakcie studiów lub przed ukończeniem studiów magisterskich było łącznie sześcioro czynnych uczestników Kongresu.
Tematyka prezentowanych zagadnień była bardzo zróżnicowana, wywodząca się z różnych dyscyplin naukowych i perspektyw badawczych. Obejmowała m.in.:
- teoretyczne i metodologiczne zagadnienia kryminologii;
- przestępczość gospodarczą;
- lokalne aspekty przestępczości;
- tzw. zieloną kryminologię;
- kwestie przestępców odbywających karę pozbawienia wolności;
- przestępstwa związane z nielegalnym przekraczaniem granicy i ułatwianiem pobytu cudzoziemcom wbrew przepisom;
- przestępstwa motywowane uprzedzeniami;
- przestępczość kobiet i przestępczość wobec kobiet;
- zagadnienie wiktymizacji;
- przestępczość w cyberprzestrzeni;
- czyny zabronione nieletnich i działania resocjalizacyjne wobec tej grupy;
- osoby z zaburzeniami psychicznymi z perspektywy kryminologii;
- mediacje.
W wygłoszonych referatach pojawiały się wyniki badań prowadzonych zarówno w Polsce, jak i za granicą. Najwięcej uwagi poświęcono jednak konkretnym rozwiązaniom funkcjonującym w Polsce, dotyczącym kontroli przestępczości, prawa karnego, polityki kryminalnej, polityki penitencjarnej i polityki wobec ofiar przestępstw.
- dr hab. Witold Klaus, prof. INP PAN (Instytut Nauk Prawnych PAN)
- prof. dr hab. Krzysztof Krajewski (Uniwersytet Jagielloński)
- dr hab. Monika Płatek, prof. UW (Uniwersytet Warszawski)
- prof. dr hab. dr h. c. Emil W. Pływaczewski (Uniwersytet w Białymstoku)
- prof. dr hab. Wiesław Pływaczewski (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski)
- prof. dr hab. Irena Rzeplińska (Instytut Nauk Prawnych PAN, Prezes Polskiego Towarzystwa Kryminologicznego)
- prof. dr hab. Andrzej Rzepliński (Uniwersytet Warszawski)
- dr hab. Olga Sitarz, prof. UŚ (Uniwersytet Śląski)
- prof. dr hab. Maciej Szostak (Uniwersytet Wrocławski)
- dr hab. Leszek Wieczorek, prof. UJK (Uniwersytet Jana Kazimierza)
- dr hab. Wojciech Zalewski, prof. UG (Uniwersytet Gdański)
- dr Konrad Buczkowski
- dr Emilia Jurgielewicz-Delegacz
- dr hab. Beata Gruszczyńska, prof. UW
- dr hab. Witold Klaus, prof. INP PAN
- mgr Monika Szulecka – sekretarzyni Kongresu
- dr Paulina Wiktorska
- dr Justyna Włodarczyk-Madejska – sekretarzyni Kongresu
- dr Dagmara Woźniakowska-Fajst
I Kongres Kryminologiczny był też okazją do wręczeniem prof. dr hab. Irenie Rzeplińskiej, związanej z Instytutem Nauk Prawnych PAN i Zakładem Kryminologii w tymże Instytucie, księgi jubileuszowej pt. Po co nam kryminologia?.
Publikacja jest dostępna dla zarejestrowanych użytkowników w repozytorium e-Biblioteka Prawnicza.
Przyjęcie jubileuszowe zainicjowane wręczeniem księgi stało się okazją do integracji środowiska kryminologicznego w Polsce i planowania kolejnych kongresów w murach innych uczelni.