Projekt współfinansowany przez rządy Czech, Węgier, Polski i Słowacji w ramach Funduszy Wyszehradzkich finansowany ze środków Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego. Misją funduszu jest propagowanie pomysłów na trwałą współpracę regionalną w Europie Środkowej.
Kierownik projektu:
dr hab. prof. INP PAN Aleksandra Mężykowska
e-mail: amezykowska@gmail.com
Okres implementacji projektu
01 listopada 2023 r. – 30 czerwca 2025 r.
Opis projektu
Głównym celem projektu była analiza instrumentów prawnych przyjętych przez władze publiczne w odpowiedzi na masowy napływ ludności do krajów V4 w związku z agresją Rosji na Ukrainę, porównanie przyjętych rozwiązań i wyróżnienie tych, które okazały się najskuteczniejsze oraz przygotowanie zaleceń, które będą w stanie pomóc w postępowaniu z podobnymi nieoczekiwanymi wyzwaniami w przyszłości.
Koordynatorem projektu była dr hab. prof. INP PAN Aleksandra Mężykowska. W ramach INP PAN projekt był realizowany we współpracy z prof. dr hab. Anną Młynarską-Sobaczewską oraz panem mgr. Piotrem Polakiem.
Projekt był realizowany przez następujących naukowców z instytucji partnerskich:
— JUDr. Věra Honusková, Ph.D z Wydziału Prawa Uniwersytetu Karola (Czechy)
— Enes Zaimović z Wydziału Prawa Uniwersytetu Karola (Czechy)
— JUDr. Miroslava Mittelmannová, Wydział Prawa Uniwersytetu w Trnawie (Słowacja)
— Lukáš Novák, The Human Rights League (Słowacja)
Efekty projektu
Efektem prac prowadzonych w grancie było przygotowanie raportów krajowych oraz raportu generalnego zawierającego konkluzje prowadzonych badań i rekomendacje dla władz publicznych:
Raport generalny – wersja angielska
Raport nt. Polski – wersja polska, wersja angielska
Raport nt. Węgier – wersja węgierska, wersja angielska
Raport nt. Czech – wersja czeska, wersja angielska
Raport nt. Słowacji – wersja słowacka, wersja angielska
W dniu 30 września 2024 r. uczestnicy projektu “Shelter law-making. Legal response to massive migration caused by the Russian aggression against Ukraine” wzięli udział w seminarium zorganizowanym w siedzibie Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk.
Uczestnicy (Věra Honusková, Réka Friedery, Miroslava Mittelmanova, Anna Młynarska-Sobaczewska, Aleksandra Mężykowska i Piotr Polak) wymienili poglądy na temat nowych osiągnięć w badanej dziedzinie. Dyskusje koncentrowały się w szczególności na prawnych ścieżkach przekształcania ochrony czasowej w pobyt czasowy, możliwościach podejmowania zatrudnienia i prowadzenia działalności gospodarczej, różnicach w dostępie do systemu opieki zdrowotnej i edukacji.
W dniu 8 maja 2024 r. uczestnicy projektu “Shelter law-making. Legal response to massive migration caused by Russian aggression against Ukraine” wzięli udział w seminarium zorganizowanym w Pradze na Wydziale Prawa Uniwersytetu Karola.
Uczestnicy wymienili wstępne uwagi na temat zmian prawnych wprowadzonych przez kraje V4 w związku z masowym napływem osób uciekających z Ukrainy z powodu rosyjskiej agresji. Interwencje dotyczyły w szczególności następujących kwestii:
- Legal status of persons fleeing from Ukraine – preliminary remarks in case of Czechia – Věra Honusková
- Legal status of persons fleeing from Ukraine – preliminary remarks in case of Poland – Aleksandra Mężykowska
- Right to education for Ukrainian children in Poland – expected and unexpected challenges – Anna Młynarska-Sobaczewska
- Challenges to temporary protection; current legal framework and prospects for future – Lukáš Novák
- Preliminary comments on the humanitarian assistance provided to people fled from Ukraine residing in Poland – Piotr Polak
- Laws, policies and practice under the Temporary Protection Directive: persons fleeing from Ukraine in Hungary – Friedery Réka
Publikacje:
- Réka Friedery, Crises Mechanism and Temporary Protection. The War in Ukraine and Effects on Hungary. Quarterly on Refugee Problems – AWR Bulletin (QRP), 64, No. 2 (2025), 225-248. – LINK
- Réka Friedery, Balázs Horvathy, Movement of people during the Ukrainian crisis: The EU and the Hungarian dimension of temporary protection [w:] Réka Friedery, Csaba Weiner and Boldizsár Szentgáli-Tóth (eds): Refugees, Resources, Security, and Beyond: Legal and Broader Impacts of the War in Ukraine on Hungary and Poland, Akadémia Kiadó, Budapest, 2025. – LINK
- Aleksandra Mężykowska, Anna Młynarska – Sobaczewska, Ukrainian Refugees In Poland: Between Reception And Integration, Practice report, Vol. 64, No. 2 (2025): Quarterly on Refugee Problems – AWR Bulletin (QRP). – LINK
- Aleksandra Mężykowska, Evolving national models of temporary protection for refugees from Ukraine: The case of Poland, [w:] Könyvbemutató: Réka Friedery, Csaba Weiner and Boldizsár Szentgáli-Tóth (eds): Refugees, Resources, Security, and Beyond: Legal and Broader Impacts of the War in Ukraine on Hungary and Poland. – LINK
- Anna Młynarska – Sobaczewska, Children as refugees: The Polish response to the special needs of minors arriving from Ukraine after 24 February 2022, [w:] Réka Friedery, Csaba Weiner and Boldizsár Szentgáli-Tóth (eds): Refugees, Resources, Security, and Beyond: Legal and Broader Impacts of the War in Ukraine on Hungary and Poland, Akadémiai Kiadó 2025. – LINK
- Anna Młynarska – Sobaczewska, Ensuring the Right to Education for Ukrainian Children in Poland Following the Russian Aggression in Ukraine, [w:] Michał Balcerzak and Ewelina Cała-Wacinkiewicz (eds.): Legal Perspectives on the Russia-Ukraine War: International and Polish Approaches, Routledge 2025 (18 September 2025). – LINK
- Piotr Polak, Sheltering the homeless: Legal solutions to provide accommodation for refugees from Ukraine in Poland, [w:] Réka Friedery, Csaba Weiner and Boldizsár Szentgáli-Tóth (eds): Refugees, Resources, Security, and Beyond: Legal and Broader Impacts of the War in Ukraine on Hungary and Poland, Akadémiai Kiadó 2025. – LINK
- Piotr Polak, Legal Aspects of the Humanitarian Assistance System for Ukrainian Citizens in Poland in the Aftermath of Russian Aggression, [w:] Michał Balcerzak and Ewelina Cała-Wacinkiewicz (eds.): Legal Perspectives on the Russia-Ukraine War: International and Polish Approaches, Routledge 2025 (18 September 2025). – LINK
Redakcja monografii:
Réka Friedery, Csaba Weiner and Boldizsár Szentgáli-Tóth (eds): Refugees, Resources, Security, and Beyond: Legal and Broader Impacts of the War in Ukraine on Hungary and Poland. Budapest, Akadémia Kiadó, 2025. – LINK
Prezentacje na konferencjach:
Cztery uczestniczki grantu wzięły udział w seminarium “Safe, Orderly and Regular Migration: Humanitarian Pathways” zorganizowanym przez Friedensau Adventist University 25 września 2024 (on-line) przedstawiając następujące prezentacje:
- Věra Honusková, The Future of Temporary Protection under the EU Crisis Regulation.
- Réka Friedery, The Temporary Protection Directive in Practice: Legal Responses in Hungary to Massive Migration caused by the Russia-Ukraine war.
- Aleksandra Mężykowska, Anna Młynarska – Sobaczewska, Temporary Protection of Ukrainian Refugees in Poland: Updated Findings.
Troje uczestników grantu wzięło udział w 5th Visegrad conference zorganizowanej przez Institute of World Economics, Hungarian Research Network Centre for Economic and Regional Studies 5 czerwca 2025 r. (on-line) z następującymi prezentacjami:
- Aleksandra Mężykowska, Temporary Protection: Evolving National Models – The Example of Poland.
- Anna Młynarska – Sobaczewska, Children as refugees: The Polish response to the special needs of minors arriving from Ukraine after 24 February 2022.
- Piotr Polak, Sheltering the homeless: Legal solutions to provide accommodation for refugees from Ukraine in Poland.
Podcasty:
Věra Honusková, Enes Zaimović, Dočasná ochrana tři roky poté, série podcastů o migračním a uprchlickém právu, – LINK