Centrum Badań nad Sądowym Stosowaniem Prawa UE

Teza: dotyczy art. 607k k.p.k wdrażającego decyzję ramową Rady z dnia 13 czerwca 2002 r. (2002/584) w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między Państwami Członkowskimi, Dz. Urz. UE L 190 z 18.7.2002 r., s. 1—20 ze zm.

W sprawach o przekazanie ściganego stronie wzywającego na podstawie Europejskiego Nakazu Aresztowania, państwa członkowskie działają na zasadzie zaufania do organów wymiaru sprawiedliwości, a więc przy spełnieniu wymogów proceduralnych, nie ma podstaw do prowadzenia postępowania w kierunku nawet uprawdopodobnienia słuszności merytorycznej danego postępowania karnego prowadzonego przez stronę wzywającą, jeżeli istnieje gwarancja rzetelnego przeprowadzenia procesu, jednocześnie nie zachodzą przyczyny obligatoryjnej odmowy wykonania nakazu, jak również nie zachodzą fakultatywne przyczyny odmowy wykonania nakazu, które mogłyby być uwzględnione.

[wybór i oprac. Sędzia Agnieszka Knade-Plaskacz

Teza: dotyczy art. 607k k.p.k., art. 607 l § 1 k.p.k. i art. 607t § 1 k.p.k., wdrażających decyzję ramową Rady z dnia 13 czerwca 2002 r. (2002/584) w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między Państwami Członkowskimi, Dz. Urz. UE L 190 z 18.7.2002 r., s. 1—20.

Sąd wykonujący europejski nakaz aresztowania nie jest władny badać kwestii merytorycznych związanych z postawionym ściganemu zarzutem. Przedmiotem badania sądu nie jest nawet samo wykazanie przypuszczenia, że aresztowany dopuścił się za granicą przestępstwa, czy też weryfikacja charakteru tego przestępstwa.

Wystarczającą przesłanką zastosowania wobec ściganego tymczasowego aresztowania na podstawie art. 607k § 3 k.p.k., jest sam fakt ścigania go europejskimi nakazami aresztowania. Skoro bowiem na etapie postępowania prowadzonego w państwie wydającym europejski nakaz aresztowania istniały podstawy do poszukiwania ściganego, to również w postępowaniu służącym wykonaniu tegoż nakazu przyjąć należało istnienie wysokie prawdopodobieństwo ukrywania się ściganego.

[wybór i oprac. Sędzia Agnieszka Knade-Plaskacz]

Teza: Uwzględniając, że w artykule 6 ustęp 1 punkt b dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2014/41/UE z dnia 3 kwietnia 2014 roku w sprawie europejskiego nakazu dochodzeniowego w sprawach karnych przewidziano, iż jednym z warunków wydania europejskiego nakazu dochodzeniowego jest ustalenie, że w podobnej sprawie krajowej zarządzenie przeprowadzenia czynności dochodzeniowej wskazanej w nakazie jest dopuszczalne na tych samych warunkach, nie ulega wątpliwości, że respektowanie przepisów prawa krajowego dotyczących poszczególnych czynności dowodowych jest obowiązkiem organów i wprost wpływa na oceną w przedmiocie kompetencji co do wydania END. W sytuacji, gdy czynność, której przeprowadzenia domaga się prokurator, uzależniona jest w prawie krajowym od decyzji właściwego sądu okręgowego, to również ewentualne wydanie END należy do kompetencji tegoż sądu.

Powyższa interpretacja art. 589 §1 i § 5 k.p.k. pozostaje w zgodzie z prounijną metodą wykładni, respektującą wymagania stawiane przez przepisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2014/41/UE z dnia 3 kwietnia 2014 roku w sprawie europejskiego nakazu dochodzeniowego w sprawach karnych.

[wybór i oprac. Sędzia Agnieszka Knade-Plaskacz]

Teza: dotyczy art. 10 ust. 4 decyzji ramowej Rady z dnia 13 czerwca 2002 r. (2002/584) w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między Państwami Członkowskimi (Dz. Urz. UE L 190 z 18.7.2002 r., s. 1—20 ze zm.)

Artykuł 607d § 4 k.p.k. dopuszcza możliwość przekazywania europejskich nakazów aresztowania, wydawanych przez polskie sądy, za pomocą urządzeń służących do automatycznego przesyłania danych w sposób umożliwiający stwierdzenie autentyczności tych dokumentów. Nie ma w związku z powyższym racjonalnych przesłanek, które wskazywałyby na niemożność stosowania tej procedury w przypadku wystąpienia z europejskim nakazem aresztowania organu sądowego innego państwa członkowskiego UE do Polski. Nadto, ani przepisy decyzji ramowej 2002/584, ani przepisy Kodeksu postępowania karnego nie stanowią o obowiązku przesyłania oryginału nakazu w ślad za przekazanym za pomocą urządzeń telekomunikacyjnych uprzednio europejskim nakazem aresztowania. Przesłanie wydanego przez Państwo Członkowskie Unii Europejskiej europejskiego nakazu aresztowania przez dowolne, bezpieczne środki zapewniające zachowanie zapisu pisemnego w sposób pozwalający wykonującemu nakaz organowi sądowemu na stwierdzenie jego autentyczności, jest wystarczające do przeprowadzenia procedury przekazania osoby ściganej.

Orzeczenia powiązane: III KK 200/12- postanowienie Sądu Najwyższego z 2012-08-23; II AKz 766/11 – postanowienie z uzasadnieniem Sąd Apelacyjny w Katowicach z 2011-11-30

[wybór i oprac. Sędzia Agnieszka Knade-Plaskacz

Teza: dotyczy art. 607p § 2 k.p.k. wdrażającego przepisy decyzji ramowej Rady z dnia 13 czerwca 2002 r. (2002/584) w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między Państwami Członkowskimi (Dz. Urz. UE L 190 z 18.7.2002 r., s.1-20.) oraz art. 8 decyzji ramowej 2022/584

Jakkolwiek art. 8 decyzji ramowej 2002/584 odnośnie do wymogów co do treści i formy europejskiego nakazu aresztowania nie znajdował bezpośredniego zastosowania w postępowaniu, wobec braku skutku bezpośredniego decyzji ramowych, to Sąd obowiązany był do prounijnej wykładni przepisów rozdziału 65b k.p.k., a zatem sięgnięcia do rozwiązania unormowanego w art. 607z k.p.k. i zażądania od strony wydającej nakaz uzupełnienia informacji w zakresie opisu czynu, tak aby możliwym było określenie przedmiotu przestępstwa w stopniu pozwalającym na określenie jego wartości.

Zgodnie z treścią art. 607k § 3 k.p.k. samoistną podstawą zastosowania tymczasowego aresztowania jest istnienie wydanej w innym państwie członkowskim Unii decyzji stanowiącej podstawę pozbawienia wolności osoby ściganej, co w powiązaniu z zasadą wzajemnego zaufania pomiędzy państwami sygnatariuszami decyzji ramowej w sprawie europejskiego nakazu aresztowania, zwalnia generalnie od obowiązku weryfikacji zasadności nakazu aresztowania od strony dowodowej.

[wybór i oprac. Sędzia Agnieszka Knade-Plaskacz]

Teza: dotyczy art. 607p§ 1 i § 2k.p.k. wdrażających decyzję ramową Rady z dnia 13 czerwca 2002 r. (2002/584) w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między Państwami Członkowskimi, Dz. Urz. UE L 190 z 18.7.2002 r., s. 1—20 ze zm. oraz art. 2 decyzji ramowej 2002/584.

Organ sądowy państwa wykonania ENA może odmówić przekazania osoby ściganej, jeśli ustali, że ENA wydany został wbrew przesłankom dopuszczalności jego wydania. Kontrolne badanie tych przesłanek musi poprzedzić ocenę, czy nie zachodzą podstawy odmowy jego wykonania (zarówno obligatoryjne, jak i fakultatywne). Dopuszczalność negatywnej weryfikacji przesłanek wydania ENA w państwie jego wykonania jest ograniczona do zupełnie wyjątkowych wypadków, o czym przesądza zasada wzajemnego zaufania, stanowiąca fundament współpracy sądowej między państwami członkowskimi Unii Europejskiej. Dlatego też nie jest dopuszczalne weryfikowanie zasadności decyzji organu sądowego państwa wydania ENA, które mają charakter ocenny. Kontroli organu sądowego państwa wykonania ENA podlega natomiast kompetencja konkretnego organu do wydania ENA oraz cel, w jakim ENA został wydany. Nie ulega bowiem wątpliwości, że ENA nie może być wydany w celu przeprowadzenia przeciwko osobie ściganej innego postępowania niż postępowanie karne. W takich sytuacjach odmowa przekazania osoby ściganej następuje nie z powodu wystąpienia negatywnych przesłanek wykonania ENA , ale z tego powodu, że ENA wydano pomimo braku spełnienia przesłanek jego wydania w państwie żądającym przekazania osoby ściganej. Ocena spełnienia lub niespełnienia przesłanek wydania ENA musi być w każdym wypadku dokonywana przez pryzmat prawa krajowego państwa, w którym ENA ten wydano, jednak zawsze przy uwzględnieniu treści decyzji ramowej 2002/584.

Orzeczenia powiązane: uchwała Sądu Najwyższego z 2006-07-06, sygn. I KZP 21/06, OSNKW 2006, z. 9, poz. 77; postanowienie Sądu Najwyższego z 2008-12-08 r., sygn. V KK 332/08

[wybór i oprac. Sędzia Agnieszka Knade-Plaskacz]

Teza: dotyczy art. 607k § 1 k.p.k. oraz art. 607p § 1 k.p.k. wdrażających decyzję ramową Rady z dnia 13 czerwca 2002 r. (2002/584) w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między Państwami Członkowskimi, Dz. Urz. UE L 190 z 18.7.2002 r., s. 1—20 ze zm.

W orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej akcentuje się, że gdy organ sądowy wykonującego nakaz państwa członkowskiego dysponuje danymi świadczącymi o rzeczywistym niebezpieczeństwie nieludzkiego lub poniżającego traktowania osób pozbawionych wolności w wydającym nakaz państwie członkowskim w świetle standardu ochrony praw podstawowych gwarantowanego prawem Unii, a w szczególności art. 4 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zob. podobnie wyrok Melloni, C-399/11, EU:C:2013:107, pkt 59, 63; a także opinia 2/13, EU:C:2014:2454, pkt 192), jest on zobowiązany dokonać oceny istnienia rzeczonego niebezpieczeństwa, gdy musi podjąć decyzję co do przekazania organom wydającego nakaz państwa członkowskiego osoby objętej europejskim nakazem aresztowania, albowiem wykonanie takiego nakazu nie może prowadzić do nieludzkiego lub poniżającego traktowania wspomnianej osoby (por. pkt. 88 wyroku TSUE z dnia 5 kwietnia 2015 roku w sprawach połączonych C-404/15, Pál Aranyosi i Robert Căldăraru przeciwko Generalstaatsanwaltschaft Bremen i C-659/15, Căldăraru, ZOTSiS 2016/4/I-198). W dalszej części przywołanego orzeczenia (pkt 91-93) Trybunał stwierdził, że istnienie rzeczywistego niebezpieczeństwa nieludzkiego lub poniżającego traktowania ze względu na ogólne warunki pozbawienia wolności panujące w wydającym nakaz państwie członkowskim nie może jako takie prowadzić do odmowy wykonania europejskiego nakazu aresztowania, albowiem po stwierdzeniu takiego niebezpieczeństwa konieczne jest jeszcze, by wykonujący nakaz organ sądowy dokonał oceny w sposób konkretny i dokładny, czy istnieją poważne i sprawdzone podstawy, aby uznać, że zainteresowana osoba będzie narażona na to niebezpieczeństwo ze względu na warunki jej pozbawienia wolności rozważane w wydającym nakaz państwie członkowskim. Samo istnienie danych świadczących o nieprawidłowościach, czy to systemowych lub ogólnych, czy dotyczących niektórych grup osób, czy też niektórych ośrodków penitencjarnych, w odniesieniu do warunków pozbawienia wolności w wydającym nakaz państwie członkowskim nie oznacza bowiem koniecznie, że w konkretnym wypadku zainteresowana osoba byłaby poddana nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu w razie przekazania organom wskazanego państwa członkowskiego.

(…) wzajemne zaufanie pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej, a w szczególności pomiędzy ich sądami, opiera się na zasadniczym założeniu, że państwa członkowskie podzielają wiele wspólnych wartości, na których przecież opiera się UE, a sprecyzowanych w art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej. Rolą sądów krajowych jest natomiast zapewnienie kontroli sądowej w porządku prawnym Unii, co w konsekwencji nakłada na państwa członkowskie obowiązek zapewnienia na swoim terytorium stosowania i poszanowania prawa Unii, w tym prawa do rzetelnego procesu i zakazu tortur, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, o czym mowa jest w art. 4 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. Skarżący nie przedstawił natomiast żadnych miarodajnych okoliczności, które nakazywałyby podważenie zasady wzajemnego zaufania w tym zakresie, a rodzących uzasadnioną obawę, że wykonanie przedmiotowego ENA naruszałoby wolności i prawa człowieka i obywatela przysługujące T. S..

[wybór i oprac. Sędzia Agnieszka Knade-Plaskacz]

Teza: Kolizja prawa krajowego z prawem unijnym, w świetle zasady bezpośredniego stosowania prawa Unii Europejskiej (art. 91 ust. 3 Konstytucji) może prowadzić do zastąpienia przepisów krajowych uregulowaniami prawa unijnego albo do wyłączenia normy prawa krajowego przez bezpośrednio skuteczną normę prawa Unii Europejskiej.

Orzeczenia powiązane : uchwała Sądu Najwyższego (7) z 2017-01-19, sygn. I KZP 17/16

[wybór i oprac. Sędzia Agnieszka Knade-Plaskacz]

Teza:

– zasada pierwszeństwa prawa unijnego nigdy nie odnosi się do decyzji o charakterze derogacyjnym, a stanowi jedną z dyrektyw wykładni, zgodnie z którą nie można z obowiązujących przepisów prawa krajowego wywodzić takich norm, które byłyby sprzeczne z prawem unijnym. Zatem nie ulega jakimkolwiek wątpliwościom, iż wprowadzenie do krajowego porządku prawnego regulacji Unii Europejskiej zawierającej normy odznaczające się bezpośrednią skutecznością, nie skutkowało automatycznym uchyleniem odpowiednich przepisów prawa krajowego o tożsamym sensie i zakresie.

[wybór i oprac. Sędzia Agnieszka Knade-Plaskacz]

Teza:Przepis art. 1153(134) kpc może mieć zastosowanie do orzeczeń objętych zakresem stosowania Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady [WE] nr 1215/12, zapadłych w innym państwie członkowskim, po przeprowadzeniu postępowań wszczętych w dniu lub po 10 stycznia 2015 r.

Postanowienie zostało wydane w postępowaniu odwoławczym od wyroku sądu I instancji w sprawie dotyczącej stwierdzenia wykonalności wyroku sądu francuskiego, który jakkolwiek nieprawomocny, został zaopatrzony w rygor natychmiastowej wykonalności, w konsekwencji nadano mu także klauzulę wykonalności. Sąd I instancji umorzył postępowanie, stając na stanowisku, że wydanie rozstrzygnięcia w sprawie jest zbędne, albowiem orzeczenie wydane w państwie członkowskim, które jest w nim wykonalne jest również wykonalne w innym państwie członkowskim, bez potrzeby stwierdzania odrębnie jego wykonalności w państwie wykonania.

Powołując zasadę pierwszeństwa prawa unijnego, Sąd Apelacyjny wskazał, że wyrok sądu francuskiego, zważywszy na datę jego wydania, może podlegać wykonaniu na terenie Polski po uprzednim stwierdzeniu jego wykonalności orzeczeniem Sądu państwa wykonania. W konsekwencji Sąd odwoławczy uchylił zaskarżone postanowienie i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Teza:Postanowienie zostało wydane w postępowaniu z wniosku o zabezpieczenie powództwa w sprawie o rozwód.

Sąd Apelacyjny zastosował rozporządzenie Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczące jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylające rozporządzenie (WE) nr 1347/2000 (Dz.Urz. UE, wyd. specjalne 2004 r., rozdz. 19, t. 6, s. 243-271, sprostowane w Dz. Urz. UE L 347 z 24 grudnia 2009 r.). Powołując się na zasadę pierwszeństwa prawa unijnego, Sąd Apelacyjny stwierdził, że przepisy ww. rozporządzenia wyłączają w uregulowanym zakresie przepisy krajowe, w szczególności przepisy kodeksu postępowania cywilnego dotyczące jurysdykcji.

W konsekwencji uchylono zaskarżone postanowienie i zobowiązano sąd do merytorycznego rozpoznania wniosku o zabezpieczenie i podjęcia zawieszonego na podstawie art. 1098 k.p.c. w sposób wadliwy postępowania.

Teza:Wyrok zapadł w postępowaniu dotyczącym zasądzenia od Skarbu Państwa odszkodowania za szkodę poniesioną wskutek wydania przez Krajową Izbę Odwoławczą orzeczenia niezgodnego zarówno z prawem krajowym, jak i Unii Europejskiej.

Powołując się m.in. na zasadę pierwszeństwa prawa unijnego, Sąd Okręgowy stwierdził, że sąd I instancji nie rozpoznał istoty sprawy i błędnie uznał, że wobec nieuzyskania przez powoda orzeczenia stwierdzającego niezgodność z prawem prawomocnego wyroku (jak wymaga tego art. 4171 par. 2 k.c.) nie mógł badać przesłanki bezprawności zachowania pozwanego.

Zastosowanie prawa UE doprowadziło do uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, przy którym to rozpoznaniu sąd ten zbadać miał roszczenie na podstawie unijnej zasady odpowiedzialności państwa członkowskiego za szkodę wyrządzoną wskutek naruszenia prawa unijnego przez jego organy.

Teza:Wyrok zapadł w postępowaniu dotyczącym naruszeń praw autorskich.

Sąd Okręgowy uznał, że wykładnia art. 79 prawa autorskiego w świetle art. 13 dyrektywy 2004/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej oraz wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 15 stycznia 2017 r., C-367/15 pozwala uznać, że sąd nie jest związany żądaniem zasądzenia dwukrotności należnej opłaty licencyjnej, konsekwentnie więc jest uprawniony do miarkowania hipotetycznej opłaty licencyjnej określonej w 79 ust. 1 pkt 3 lit. b) prawa autorskiego.

Wyrok zapadł w postępowaniu dotyczącym odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu szkody wynikającej z niezgodnego z prawem wykonywania władzy publicznej w zakresie ochrony przeciwpowodziowej, które to zaniedbania doprowadziły do przerwania wału przeciwpowodziowego.

Sąd dokonał prounijnej wykładni przepisów ustawy z 18 lipca 2001 r. Prawo wodne w świetle Dyrektywy 2007/60/WE z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim.

Zastosowanie prawa UE doprowadziło do uznania odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanych.